Hometown Wanderer: Museum Meermanno

Ik zag een keer een oproep staan van een facebookvriendin. Zij hield van lezen, maar stoorde zich aan het feit dat ieder (naoorlogs) Nederlands literair werk nogal smerig was op het gebied van seks. Niet zozeer het feit dat seks beschreven werd, maar meer de liefdeloze manier waarop. Of wij nog boeken wisten waarin dat soort scènes niet voorkwamen.

Er kwamen wat suggesties, maar de meeste reageerders waren het met elkaar eens: de Nederlandse literatuur voor volwassenen was niet veel soeps. Hoewel ik het daar niet direct mee eens ben – onlangs schreef ik nog over een van de meesters van de Nederlandse literatuur – herken ik de klacht van de vriendin. Ik heb geen weerzin tegen alle seksscènes, maar ik ben wel van mening dat de meeste literatuur het prima zou doen zonder de vulgaire fantasieën van de schrijver. Hoewel er van sommige boeken dan weinig zou overblijven, maar goed, die boeken zijn mij het lezen sowieso niet waard.

 

Hierboven heb ik het over naoorlogs werk. Dit impliceert dat de literatuur van vóór de Tweede Wereldoorlog wel kuis en netjes is. De tijdelijke tentoonstelling Porno op Papier van Museum Meermanno laat het tegendeel zien. Seks in literatuur staat in de laatste decennia meer op de voorgrond, omdat het sinds 1970 niet meer verboden is, maar daarvóór was het verre van afwezig. En zeker niet minder expliciet. Alleen iets moeilijker te vinden misschien.

En het waren heus niet alleen de onder-de-toonbank-boekjes met vieze plaatjes, of de tijdschriften die iedere maand een ander redactieadres hadden. Er ligt ook de eerste druk van de naturalistische roman “Een liefde” (1887) van Lodewijk van Deyssel, waarin op een uitdrukkelijke en niet al te charmante manier uit de doeken wordt gedaan hoe hoofdpersoon Mathilde zichzelf bevredigt. Dit was voor de meeste critici uit die tijd een aantal bruggen te ver. De tweede druk werd, onder druk van de maatschappij, behoorlijk opgeschoond, waarbij onder meer de zelfbevredigingsscène verdween. Pas in 1974, meer dan twee decennia na de dood van Van Deyssel, vond er een herdruk plaats van de eerste druk, zodat het publiek de roman weer kon lezen zoals deze oorspronkelijk bedoeld was.

 

Is de wereld beter geworden van het Chick-arrest in 1970, waarin porno in feite werd gedecriminaliseerd? Voor mij persoonlijk hoeft het allemaal niet zo out-in-the-open. Suggestief taalgebruik prikkelt mijn verbeelding meer dan de plastische beschrijvingen die ik ook bij deze tentoonstelling vaak tegenkwam. Ik heb de leessuggesties aan die facebookvriendin destijds dan ook ter harte genomen. Maar mijn persoonlijke mening doet niet zo ter zake. Er is een groot aantal mensen die dit genre wel kan waarderen – zie het succes van een boek als “Vijftig Tinten Grijs”. En wie ben ik om daar iets tegenin te brengen? Zolang het maar niemand pijn doet: kinderporno en verkrachtersverheerlijking zijn nog steeds verboden.

Na een poosje was ik wel klaar met dit gedeelte van het museum. De vaste collecties van het museum waren vervolgens een verademing. Niet dat alle Romeinse, Griekse, Etruskische en Egyptische kunstvoorwerpen uit de persoonlijke collectie van baron W.H.J. van Westreenen van Tiellandt mij bijzonder lang kunnen bekoren, maar de kamer met middeleeuwse handschriften en incunabelen (boeken gedrukt vóór 1501 – Museum Meermanno heeft er zo’n 1500 van) is zeker de moeite van het bekijken waard. Net als de miniaturenbibliotheek een verdieping hoger. Een bibliotheek op poppenhuisformaat met 1515 handgemaakte miniboekjes. De boeken staan netjes onderverdeeld in categorieën, en er is zelfs een “Hel”, een verborgen boekenkast met alle pikante boekjes. Speciaal vanwege de tijdelijke tentoonstelling beneden is de Hel geplunderd en liggen een paar van deze boekjes tentoongesteld in de vitrines.

Het scriptorium was op de dag van mijn bezoek helaas niet open. Vaak kun je hier een workshop kalligrafie volgen, compleet met monnikspij, potjes inkt en een ganzenveer. Vandaag kon ik er alleen maar foto’s nemen van de lege schrijfbanken.

 

Voor wie de tentoonstelling Porno op Papier graag wil zien: hij staat er nog tot en met 24 juni. En mensen lokt deze tentoonstelling zeker: het museum hanteert aangepaste openingstijden vanwege de populariteit. Laat je me weten wat jij ervan vond?

 

Meer info:
Adres: Prinsessegracht 30, 2514 AP Den Haag
Entreeprijs: € 9,50
Museumjaarkaart geldig
www.meermanno.nl 

Leave a comment

Your email address will not be published. Required fields are marked *